سقیفه کودتا بود، نه شورا

 

ابوبکر گفته است: ان بیعتی کانت فلتة وقی الله شرّها¹ (بیعت من ناگهانی بود؛ خدا از شر آن نگهدارد). عمر هم گفته است: کانت بیعة أبی بکر فلتة وقی الله المسلمین شرها فمن عاد مثلها فاقتلوه² (بیعت ابوبکر امری ناگهانی بود که خداوند مسلمانان را از شر آن نگه بدارد، هر کس آهنگ تکرار چنین عملی را داشت، او را بکشید). این گفتار ابوبکر و عمر هر دو سرزنشی به اساس بیعت خلافت ابوبکر است که شورای سقیفه انجام داده و مدعی اجماع امت می‌باشد. در نوشته­های تاریخی و حدیثی، علمای بزرگ اهل سنت تصریح کرده‌اند بیعت ابوبکر توأم با تهدید و ایجاد وحشت و ارعاب و اغفال بوده است³ و این نشان­گر کودتایی بودن آن است. به این جهت منجر به خلافت فاسد گردید. عبارت: «وقی الله شرها» (خدا از شرش نگهدارد) را هر دو تکرار کرده‌اند. مضاف الیه (شر) ضمیر بارز «ها» (به معنای آن) است و مرجعش (بیعتی) در گفته­ی ابوبکر و (بیعة) در گفته­ی عمر می‌باشد. عبارت:(فمن عاد مثلها فاقتلوه) (هر کس آهنگ تکرار چنین عملی را داشت، او را بکشید) هر توجیه و اعتذاری را منتفی ساخته است. از این گفته خطای اساسی یکی از دو مرد اثبات می‏شود؛ یا ابوبکر کاری کرده که سزاوار مرگ است‏ یا عمر که با حکم قتل برای آیندگان ایجاد فتنه کرده است.

انگیزه­ی این کودتا را عثمان بیان کرده است. زمانی عثمان به علی (علیه ‌السلام) گفت: «ما أصنع إن کانت قریش لا تحبکم و قد قتلتم منهم یوم بدر سبعین کأن وجوههم شنوف الذهب تصرع أنفهم قبل شفاههم⁴‏».(چه کنم که قریش شما را دوست ندارند؛ چرا که در جنگ بدر هفتاد تن از آن‌ها را کشتید که هر یکی چون گوهری ازطلا بودند!! وبینی­هایشان را به زمین مالیده­اید). به راستی این کینه­توزیها با بانوی بزرگ عالم، دختر پیغمبر و همسر علی امیر مؤمنان (صلوات الله علیهم) علت دیگری ندارد.

1شرح نهج البلاغة ابن الحدید2: 50

2تارخ الخلفاء سیوطی1: 67؛ صحیح بخاری باب الحبلی5: 208؛ سیرة الحلبیة3: 363؛ صواعق المحرقة: 5؛8؛21؛تاریخ طبری 3: 210.

3تاریخ طبری3: 207و208؛ سیرة ابن هشام4: 310و311؛تاریخ الکامل2: 220؛ شرح صحیح مسلم نووی 12: 77؛ صحیح بخاری 5: 82و83وغیر اینها.

4شرح نهج البلاغة ابن ابی الحدید9: 23