مکتب ثقلین

تشکیک در سند حدیث کساء

جمعه, ۳ آذر ۱۳۹۱، ۱۰:۱۲ ق.ظ

چنان که آمد تواتر حدیث کساء مورد اتفاق شیعه و سنی است؛ جز نزد عده ای که برای حفظ شأن خلفای خود از جاعلان حدیث دربار بنی امیه تقلید می­کنند. اما نویسنده کتاب در پژوهش سند حدیث می­نویسد:

این رویداد از نظر سند هیچ گونه خدشه ای را نمی­پذیرد و محدثان بزرگ، آن را در کتب معتبره خود نقل کرده اند و این حدیث اصطلاحاً مستفیض است.1

صدر و ذیل این گفتار ناسازگار است. زیرا حدیث مستفیض از اقسام خبر واحد است و مترتب بر خبر واحد جز ظنّ نیست و ظنّ در معرض خدشه است. مستفیض خواندن حدیث کساء تازگی ندارد و صالحی نجف آبادی در مقاله ای در سال 1338 چنین ادعایی را مطرح کرده است:

مستفیض است: بنابر آنچه گفتم که قصه کساء در خلوت اتفاق افتاده، سند حدیث کساء متواتر نیست؛ زیرا ناقلان اصلی آن منحصر به اصحاب کساء و ام سلمه (و بنابر احتمالی عمرو بن ابی سلمه) است و کسی را ندیده ام که در میان اصحاب کساء این قصه از رسول خدا و فاطمه نقل کرده باشد؛2 از این رو باید گفت راویان اصلی کساء چهار تن هستند: علی، حسنین و ام سلمه و چنین حدیثی را در اصطلاح مستفیض می­گویند.3

کج اندیشی موجب جرئت دشمن

بطلان این گفتار و کج اندیشی در آن از جهاتی چند آشکار است:

الف) ادعای مقاله نسبتی بی ادبانه به صدیقه طاهره علیها السلام و ام سلمه بانوی بزرگوار پیامبر اعظم صلی الله علیه و اله است و مستفیض خواندن حدیث با توضیح وی معنایی جز خدشه در عصمت امامان و نفی آن ندارد؛ زیرا بر آشنایان به علم درایة الحدیث و علم رجال الحدیث (حتی مبتدیان آنان) پوشیده نیست که تقسیم اخبار و احادیث معصومان علیهم السلام به متواتر و واحد و خبر واحد به مستفیض و غیر آن به اعتبار راویان از معصومان است تا صحت احادیث و وثاقت راویان معلوم گردد، نه صحت نقل خودِ معصوم. ساحت مقدس آن برگزیدگان از این اصطلاحات منزه است؛ زیرا اگر این اصطلاحات آنان را نیز فراگیرد، ارکان دین خدا بی اعتبار می­شود و برای دشمنان اهل بیت ابزار نقد می­گردد؛ چرا که او می­تواند مدعی شود بالاتفاق کسی به غیر از پیامبر از وحی و نزول قرآن خبر ندارد با سرایت دادن آن اصطلاح و ابلاغ آن توسط رسول اکرم صلی الله علیه و آله از مصادیق خبر واحد می­گردد. بدلیل عصمت و مقام نبوت و رسالت آن حضرت توهم تسری آن اصطلاح آشکارا باطل است و همچنین است درباره امامان معصوم علیهم السلام؛ در حالی که امامان بعد از امام حسین علیه السلام احادیث بسیاری را از پیامبر و امیرالمؤمنین و فاطمه زهرا صلوات الله علیهم نقل کرده اند که همه آنها خبر واحد و مرسل به شمار آمده و ظنی یا حتی بی اعتبار خواهند شد. درباره پیامبر صلی الله علیه و اله هیچ­کس، چه شیعه و چه سنی، این نسبت را روا نمی­دارد. شاید علمای اهل سنت، که مطابق مذهبشان منکر عصمت امامان شیعه اند، جریان این اصطلاحات را درباره آن بزرگواران جایز بدانند، اما شیعه تربیت شده در مکتب قرآن و عترت چنین نسبتی را هرگز جایز نمی­داند ؛ و تضاد آشکارا با عقائد شیعه دارد

ب) حتی خود کسانی که این خبر را مستفیض قلمداد کرده اند، اقرار داشته اند که این حدیث انکارناپذیر است و البته صالحی نجف آبادی در جزوه ای که در حقیقت توبه از مقاله پیشین است، می­نویسد:

متواتر است؛ اگر چه قضیه کساء در خلوت واقع شده، بعداً مردم دیگر این قضیه را از حضرات معصومین یعنی خود اصحاب کساء و هم چنین از ام سلمه شنیده و برای دیگران نقل کردند و ناقلان آن به قدری زیاد هستند که از نقل آنان یقین حاصل می­شود.4

نشانه ای از تأثر نویسنده «پژوهشی در حدیث کساء» از صالحی نجف آبادی

صالحی نجف آبادی بعد از ادعای مستفیض بودن حدیث کساء در همان مقاله می­نویسد:

ولی ناگفته نماند که قراین زیادی در کار هست که کسی که به تاریخ آشنا باشد، در وقوع این قضیه هیچ­گونه تردیدی نمی­کند و این قضیه بعداً به قدری معروف شد که آن روز را روز کساء گفتند و رسول خدا و علی و فاطمه و حسنین به اصحاب کساء ملقب گشتند. این بود اصل و ریشه داستان کساء.5

نویسنده پژوهشی درباره حدیث کساء همان مطلب را با تغییر مختصر در عبارت، و باز پس از ادعای مستفیض بودن روایت می­آورد:

به هر حال، قراین بسیاری وجود دارد که اگر کسی با تاریخ اسلام آشنا باشد، نمی­تواند در وقوع این این رویداد تردید کند. این رویداد در جامعه اسلامی به قدری معروف شد که روز وقوع آن روز کساء نامیده شد و پنج تن پاکی که مشمول عنایت الهی در آن روز شدند، به «اصحاب کساء» ملقب گردیدند.6

این نکته نشان می­دهد که نویسنده بر اساس استدلال صالحی نجف آبادی حدیث کساء را مستفیض می­داند؛ و به هر حال، مستفیض خواندن حدیث کساء جز انکار عصمت اصحاب کساء بر هیچ پایه ای استوار نخواهد بود؛ اعذنا الله من زلل الاقدام.

1پژوهشی درباره حدیث کساء، ص11.

2نویسنده خود را از دو نکته به تغافل زده است: 1) تبلیغ پیامبر صلی الله علیه و اله که هر روز به در خانه­ی فاطمه­ی زهرا علیها السلام می­آمد و خطاب به اهل بیت می­فرمود: السلام علیکم اهل البیت و رحمة الله و برکاته، و آیه تطهیر را قرائت می­فرمود؛ 2) نقل جابر این حدیث را از فاطمه زهرا علیها السلام.

3مکتب تشیع، سال 1338 ، سه ماهه دوم ، دی ماه، ص72.

4جزوه­ی یک فضیلت بزرگ، ص9.

5مکتب تشیع، سال 1338 ، سه ماهه دوم ، دی ماه، ص72..

6پژوهشی دربارة حدیث کساء، ص11 و 12.

  • عین الله حسنی

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی