معرفی صحنهگردانان سقیفه
معرفی دو صحنهگردان اصلی خلافت ابوبکر که در سقیفه بودند، به فهم جریان بیشتر کمک میکند:
عمر فرزند خطاب و حنتمه دختر صهاک کنیز حبشی عبدالمطلب1 از طراحان بیعت ابوبکر بوده تا بعد از او، خودش را خلیفه و جانشین او گرداند2. عمر تقریباً بعد از چهل سال بتپرستی اسلام آورد. قبل از اسلام دلال چهارپایان بود؛ چنان که ابنأثیر جزری گوید: «کان عمر فی الجاهلیة مبرطشا و هو الساعی بین البائع و المشتری»3. بعد از اسلامش تا سال هشتم هجری با ابوبکر و ابوعبیده جراح و عبدالرحمن بن عوف از میخواری دست بر نداشت.4 مخالفت خود را با رسول الله (صلی الله علیه و آله) در حال احتضارش چنان آشکار ساخت که هیچکس از اهل فهم و دانش وبینش در آن تردید نمیکند که تفصیل آن خواهد آمد. توجیهگر این جریان دردناک باید اول خود را معالجه نماید. عمر در مقابل انصار در سقیفه میگفت: باید خلیفه از ما باشد که قرشی هستیم. اما بعدها به صراحت گفت: اگر سالم مولی حذیفه یمانی زنده مانده بود اورا به جای خود خلیفه و جانشین تعیین میکردم؛ در حالی که او اصالتاً عرب نبود، بلکه اهل فارس از اصطخر بود. به این ترتیب بیاعتقادی خود به ضرورت قرشی بودن خلیفه که آشکار کرد5. اما ابوعبیده جراح کسی نبود که درد دین داشته باشد؛ بلکه در پی فرصت بود تا دنیایش را آن گونه که میخواهد بسازد. در شام چنان زندگی مترفانهای ساخته بود که عمر به او اعتراض کرد6. عبدالرحمن عوف ملقب به فرعون امت7 تعیین کنندهی سر نوشت اسلام و مسلمین بود. طبیعتاً اینگونه اشخاص با علی امیر المؤمنین صلوات الله علیه در کینه و دشمنی میباشند.
1رک: به کتاب «المثالب»هشام بن السا ئب الکلبی.
2الامامة والسیاسة1::11.
3نهایةاللغة ابن اثیر1: 119 ماده برطش.
4مصادرش در بیان بیگرافی ابوبکر ذکرشده به آنجا مراجعه شود.
5عقد الفرید2: 274و3: 407؛ شرح نهج البلاغة ابن ابی الحدید1: 190.
6اسد الغابة 5: 249.
7الامامة والسیاسة1: 24
- ۸۹/۰۴/۰۴